hoofdpagina	reisfilms	Brugge	salsa	tango	tuinen	gastenboek

	Jean-Pierre Van Loocke stelt voor Geschiedenis van de Argentijnse tango

VOORWOORD

Hoofdstuk 2 Vanaf de geboorte van de tango tot aan de Guardia Vieja

1492-1880:
ONTSTAANSGESCHIEDENIS ARGENTINIË EN URUGUAY

1880-1917:
VANAF DE GEBOORTE VAN DE TANGO TOT AAN DE GUARDIA VIEJA

1917-1935:
TANGO UP AND DOWN

1935-1955:
HET GOUDEN TIJDPERK VAN DE TANGO

1955-1990:
HET DONKERE TIJDPERK

1990 en verder:
NEO-TANGO

TANGO ALS DANS

SLOTBESCHOUWING

BIBLIOGRAFIE

Gastenboek: graag jouw mening over dit werkstuk!

5. EERSTE TANGO IN DE ARRABAL OF OP CUBA

Volgens sommige onderzoekers werd de eerste tango gedanst op Cuba, naar we mogen aannemen als een afgeleide vorm van de habanera. Maar in zijn meest pure vorm, klonk hij volgens de meeste geschiedkundigen voor het eerst in de arrabal. Waar precies is een groot mysterie. Het is best mogelijk dat de eerste tango klonk op een straathoek, bij een familiefeest op de binnenplaats van een huurkazerne of in de winkel van de Italiaanse groenteman. Ook het bordeel behoort tot de mogelijkheden.

Volgens Viejo Tanguero sprak de speciale manier van dansen bij de negers enorm tot de verbeelding, want het duurde niet lang of de figuren werden ook gedanst in de danszalen rond het slachthuis, in de Corrales Viejos, waar toen al milonga werd gedanst. De buurt van de San Felipe academie in Montevideo schijnt ook een van de eerste plaatsen geweest te zijn waar milonga-tango gedanst werd.

Milonga was volgens Lynch samen met de habanera en de mazurka (volgens José Gobello) heel populair op dansfeestjes van de lagere klasse (in bailecitos de medio pelo) in de rand van de stad en rond de marktpleinen. Ook in tenten in het leger en op plaatsen waar karrevrachters hun standplaats hadden werd vaak milonga en mazurka gespeeld. De dansen werden ook uitgeprobeerd in de omgeving van de dokken en in en rond de huizen van compadres en compadritos. De muziek werd ook opgenomen op straatorgels in de vorm van habaneras. Al snel volgden de bordelen en de danscafés die soms verdacht goed leken op bordelen.

Conventillos

Of de tango ontstond in de conventillos is twijfelachtig, want in het algemeen woonden daar mensen die behoorlijk waren opgevoed. Maar het gebeurde wel af en toe dat er feesten waren, op zaterdagavond of zondag. Voor het vieren van een geboorte, doop of trouw of op vakantiedagen. Dan gebeurde het al eens dat men vroeg om een tango te spelen. Enkele dansten dan, maar een simpele versie, zonder cortes en quebradas, wat getolereerd werd. Later veranderde dat en wou men juist dat het gedurfd was.

Dansacademieën

Waarschijnlijk ontstond het op vele plaatsen tegelijk, zoals in de dansacademieën. Die bestonden al lang voordat de tango bestond. Je kon er iets drinken en dansen aanleren. Dansen was heel populair. Toen Argentinië onafhankelijk werd in 1812, danste het volk wekenlang. In de dansacademies dansten de mensen op muziek van straatorgels en soms ook op live muziek. Een van die musici was Negro Casimiro, die door sommige onderzoekers de uitvinder van de tango wordt genoemd. Negro Casimiro speelde aanvankelijk de muziek die in de mode was op de conservatoriums, zoals de mazurka, wals, habanera....  Toen compadres en negers de danszalen binnendrongen om er hun vakkundigheid te tonen, paste hij zijn muziek aan en speelde hij de embryonale vorm van tangomuziek.

Peringundines

Peringundines waren eenvoudige zaaltjes waar je kon dansen en iets kon eten of drinken. Vele van die zaaltjes waren illegaal, want om een openbare dansgelegenheid uit te baten, moest je een taks betalen. Nogal wat uitbaters van peringundines vonden dat te veel van het goede en deden alsof ze niet bestonden. Vele van die illegale dansacademiën lagen aan de rand van de stad, in de wijken waar de gewone mensen woonden. De mannen konden er dansen met de vrouwen van in het huis, weliswaar tegen betaling. Ze mochten er hun partner dicht bij zich nemen en tot het uiterste gaan. Er waren ook kamertjes waar je sex kon hebben. Enkele voorbeelden waren Parda Alinae, China Rosa’s Madame Blanch en de peringundine van Carmen Gómez in Lorea square.

Elegantere danscafés

Naarmate de tango bekend werd, werden er ook sjiekere danscafés opgericht, bedoeld voor meer welgestelde mensen. Vele “niños bien” (welgestelde jonge mannen) huurden die af voor privé-feestjes met tangomuziek. 

Maar je kon er ook gaan dansen mits betaling van een inkomticket. Goedkoop was het niet. Voor een uurtje dansen met een van de vrouwen des huizes betaalde je algauw 3 dollar. Een pianist zorgde voor de live muzi ek begeleiding, soms bijgestaan door nog enkele andere musici.

Zo’n plaats was Maria La Vasca (Rosendo Mendizabal schreef een tango ter ere aan de politiecommissaris die altijd welkom was bij Laura's) in de wijk San Cristóbal. De mannen die er dansten werden er in het oog gehouden door “el Inglés” (Carlos Ken). Hij zag erop toe dat er geen relschoppers binnenkwamen. De vrouwen die er dansten, waren heel bedreven. Ze heetten La gallega Consuelo, La porota, Catalina la Tísica, La Piernuda.

Een andere was het Café de Hansen, ook genoemd Antiguo Hansen, Lo de Hansen of Tarana. De naam Hansen verwijst naar de Duitser Juan Hansen die het café in 1977 liet bouwen in het toen nog landelijke stadsdeel Palermo. In 1892 nam Anselmo Tarana de zaak over, toen Juan Hansen overleed. Het etablissement was een kruising van een restaurant en een bordeel. Eerst werd er duur gegeten in de tuin met uitzicht op de Rio de la Plata om dan bij het dessert te dansen in de achterkamers van het eethuis, verborgen voor de blikken van de buitenwereld. Na het avondmaal werd er tangomuziek gespeeld, o.a. door Roberto Firpo en Enrique Canaro. En er werd ook gedanst, naar ‘t schijnt met stijl, want het was blijkbaar een nogal sjieke bar. Af en toe vlogen er glazen in ‘t rond en werd er gevochten door jonge kapitaalkrachtige mannen.

In 1912 werd het café gesloopt om plaats te maken voor een velodroom. Manuel Romero schreef in 1926 een tekst over het café voor een tango van Francisco Canaro.  

Te acordás, hermano, la Rubia Mireya que quité en lo de Hansen al guapo Rivera? Casi me suicido una noche por ella, Y hoy es una pobre mendiga harapienta … ! Te acordás hermano, lo linda que era ? Se formaba rueda pa’ verla bailar ! Cuando por la calle la veo tan vieja, Doy vuelta la cara y me pongo a llorar…

Broer, ken je nog de blonde Mireya die bij Hansen de snelle Rivera verliet? Ik pleegde op een nacht bijna eens zelfmoord omwille van haar, Maar nu is ze een arme haveloze schooier!…  Weet je nog, broer, hoe mooi ze was? Men stond in een rij om haar te zien dansen ! Nu ziet ze er op straat zo oud uit Dat ik mijn gezicht van haar afwend en begin te wenen…

Natuurlijk ook in de bordelen

Tango wordt vaak geassocieerd met prostitutie. Ten onrechte volgens vele vooral Argentijnse auteurs, maar wellicht ligt de waarheid zowat tussen de twee. Want er is niemand die ontkent dat de tango niet gedanst werd in de bordelen. Mannen die zich niet genoeg konden uitleven in de dansacademieën, konden dat wel doen in de bordelen waar ook tango gedanst werd.

Mannen in overvloed

Veruit de meeste migranten waren mannen. Ze kwamen naar Argentinië met de bedoeling om er enkele jaren te werken en dan met al het geld terug te keren naar hun families in Europa (dus niet hetzelfde als in de VS waar de mensen bleven). Op een gegeven moment waren er 6 maal meer mannen dan vrouwen.

Prostitutie

Door het groot tekort aan vrouwen, zag een nieuwe handel het licht: de import van Europese vrouwen voor prostitutie. Vooral Oost-Europese meisjes waren in trek, omwille van hun blanke huid en blond haar. Tienduizenden jonge Poolse en Russische vrouwen werden naar Argentinië gehaald met valse beloftes of onder dwang. Een belangrijke rol speelde de Zwi Migdalgroep, die onder de dekmantel van een joodse hulporganisatie werkte. De Zwi Migdal had o.a. een afdeling in de Córdobastraat, waar ze hun handel dreven in een pseudo-synagoge met pseudo-rabbi's. Ze waren goed voor het uitbuiten van ca. 30.000 vrouwen in meer dan 2000bordelen. Ook uit de Argentijnse provincies werden vrouwen naar de hoofdstad gelokt of er met geweld heen gebracht. De import van en handel in vrouwen voor prostitutie werd stilzwijgend toegestaan. Vele invloedrijke mensen uit de politiek e en economische wereld deden eraan mee en verdienden er aardig wat pesos's aan. Pas vanaf 1930 begonnen de putschisten rond generaal José Uriburu met de bestrijding van de prostitutie als vermeend "gedrocht van wanorde en tuchteloosheid van het democratische systeem".

Onder de prostituées waren er ook vrouwen die uit vrije wil zich lieten prostitueren. Sociaal achtergestelde vrouwen die hoopten om zo uit de armoede te kunnen geraken en daartoe tot grote offers bereid waren. Want op veel begrip konden ze niet rekenen. Getuige daarvan de vele tangoteksten waarin ze het moesten ontgelden.

Vele mannen gaan om zich te ontspannen naar danshuizen en naar bordelen die vanaf 1880 als paddestoelen uit de grond rijzen. De huizen van plezier worden gerund door Europese vrouwen uit Spanje, Frankrijk, Italië, Duitsland en Polen. Er zijn ook ambulante bordelen die meereizen met de soldaten die geleid worden door “chinas cuarteleras” (stoere vrouwen die een mes bij zich hebben).

Entertainment in bordelen

In de bordelen stonden vaak lange rijen mannen aan te schuiven. Om te verhinderen dat ze zouden weglopen, huurden de bordeeluitbaters muziekgroepjes. Die speelden de muziek die in was, zoals polkas, mazurkas, habaneras, walsen en ook tangomuziek. Er waren toen nog geen platen. Er kon alleen gedanst worden op live muziek. Vele mannen dansten toen maar al te graag tango met elkaar. Er waren ook wel vrouwen die tango dansten, maar die hadden in de bordelen ook andere dingen te doen.

Het gedans in de bordelen had zijn invloed op de choreografie van vele dansers. Vele titels van liedjes uit de beginperiode verwijzen naar de verhouding tussen de prostituée en de pooier.

Ook prostitutie in cafés met serveersters

De gemeentelijke overheid vaardigde verordeningen uit om het beroep van prostituee te regelen. Een verordening afgekondigd op 16 november 19 00 bepaalde de voorwaarden waaraan vrouwen dienden te voldoen: ze moesten ouder dan 18 jaar zijn en ingeschreven zijn bij de Openbare Bijstand, zich alleen laten prostitueren in etablissementen die daarvoor een vergunning hebben, zich 2 keer per week laten onderzoeken op eventuele ziektes en een boekje bij zich hebben dat hun gezondheidstoestand weergeeft.

Omwille van herhaaldelijke klachten van vermeende prostitutie in de wijk Rosario besliste de Stad in 1902 om de cafés chantants en brasserieën waar serveersters werkten, grondig te controleren. Een rapport wees uit dat er 14 legale bordelen waren (waar 79 prostituees werkten) en 32 cafés met vrouwelijke bediening waren zonder vergunning. Er kwam ook aan het licht dat in een aantal van die cafés ook kinderen kwamen en je voor 20 centavos kon gaan kijken naar vrouwen die naakt tango dansten.

Mannen onder elkaar

Vrouwen die vandaag de dag tango dansen, zullen het bijna niet geloven, maar vroeger dansten vele mannen met elkaar tango, om de eenvoudige reden dat er simpelweg niet genoeg vrouwen waren. Op een gegeven moment waren er 50 mannen per vrouw.

Vele mannen deden het om bedreven te worden in het dansen en zo meer kans te maken om een vrouw uit de huurkazerne voor zich te winnen. Vrouwen dansten graag, omdat het een van de weinige vormen van ontspanning was, en dus deden de mannen er alles voor om goed te kunnen dansen. Het kwam er niet op aan om veel speciale passen te leren, maar wel om goed te dansen. Anders zou ze geen tweede keer met hem willen dansen en zouden haar vriendinnen ook niet met hem willen dansen.

In Buenos Aires werd de nieuwe dans uitgeprobeer d door eenzame mannen die zochten naar wat gezelschap. Het gebeurde onder elkaar, zonder dat de rijkere mensen het zagen.

Maar daarbuiten werd het niet aanvaard. Mannen die tango wilden dansten, moesten ervoor betalen als ze dat met een vrouw deden. Want welopgevoede vrouwen wilden dat niet doen. Als een man wilde oefenen, dan moest hij dat doen met een andere man.

Mannen oefenden veel, vonden nieuwe passen en figuren uit, improviseerden en de dans evolueerde snel.

vorige

Hoofdstuk 2: Vanaf de geboorte van de tango tot aan de Guardia Vieja: 6° Tango ook buiten de arrabal